ಅತಿಕಾಯನು ರಾವಣ ಹಾಗೂ ಆತನ ಎರಡನೇ ಪತ್ನಿ ಧಾನ್ಯಮಾಲಿನಿಯ ಮಗ. ಅವನು ಕುಂಭಕರ್ಣನಂತೆ ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿದ್ದನು. ಅವನು ಜನಿಸಿದ ತಕ್ಷಣ ಪರ್ವತದಂತೆ ಬೆಳೆದನು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅವನಿಗೆ ಅತಿಕಾಯ (ವಿಶಾಲ ಕಾಯದವನು) ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.ಅತಿಕಾಯನು ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವ ಕಥೆಯು ರಾಮಾಯಣದ ವಿವಿಧ ಆವೃತ್ತಿಗಳ ಯುದ್ಧ ಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.ಅತಿಕಾಯನು ಪರ್ವತದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡವನಾಗಿದ್ದನು. ಅವನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಹಳದಿ-ಕಂದು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದ್ದವು. ಅವನ ರಥವು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು, ಅವನ ಬತ್ತಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ದಿವ್ಯ ಅಸ್ತ್ರಗಳಿದ್ದವು.

ಒಮ್ಮೆ ಆತನ ತಂದೆ ರಾವಣ ರುದ್ರನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭ. ಈ ಅತಿಕಾಯನನ್ನು ನೋಡಿ ಆಶ್ಚರ್ಯಚಕಿತನಾದ ರಾವಣ, ತನ್ನ ತಂದೆ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ, ತನ್ನ ತಂದೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದನು.ತಾನೇ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ, ಶಿವನನ್ನು ಏಕೆ ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದೀರಿ ಎಂದನು. ರಾವಣನು ರುದ್ರನ ವರದಾನ ಮಾತ್ರ ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದನು. ಶಿವನ ಮುಂದೆ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿ ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದನು. ಅದಕ್ಕೆ ಅತಿಕಾಯನು ಒಮ್ಮೆ ರುದ್ರನನ್ನು ನೋಡಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿದನು. ಅವನು ತನ್ನ ತಂದೆಯಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾನೆ. ರಾವಣನು ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ಆದರೆ ರುದ್ರನ ಮುಂದೆ ಯಾವ ದುಷ್ಕೃತ್ಯ ಮಾಡಬಾರದು ಎಂದು ಮಗನಿಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದನು.

ಅತಿಕಾಯ ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಹೋದಾಗ ಶಿವನ ಸೇವಕರು ಆತನನ್ನು ತಡೆದರು, ಅತಿಕಾಯ ಇದನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದನು. ರುದ್ರನಿಗೆ ವಿಷಯ ತಿಳಿದಾಗ ಕ್ರೋಧದಿಂದ ತ್ರಿಶೂಲವನ್ನು ಅತಿಕಾಯನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದನು.

ಅತಿಕಾಯನು ತ್ರಿಶೂಲವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಆಟಿಕೆಯಂತೆ ಹಿಡಿದು ತಕ್ಷಣವೇ ನೆಲಕ್ಕೆ ಇಳಿದು ಶಿವನಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತನಾದ ಶಿವನು ಆತನಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಆಯುಧದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರದಂತೆ ವರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಬಿಲ್ಲುಗಾರಿಕೆ ಹಾಗೂ ವಿವಿಧ ದಿವ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಅತಿಕಾಯನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದ ತನ್ನ ತ್ರಿಶೂಲಕ್ಕೆ ಹೋಲುವ ತ್ರಿಶೂಲವನ್ನು ಸಹ ಅವನಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಾನೆ.

ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಹಾಗೂ ಅತಿಕಾಯ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಎದುರಾದಾಗ ಅತಿಕಾಯನು ಶಿವನಿಂದ ಪಡೆದ ತ್ರಿಶೂಲವನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಕಡೆಗೆ ಎಸೆದನು. ಅದನ್ನು ಹನುಮಂತನು ಹಿಡಿದನು. ನಂತರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಹಾಗೂ ಅತಿಕಾಯ ವಿವಿಧ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಯಾರೂ ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಸೋಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ವಾಯುದೇವನು (ಇಂದ್ರನ ಆದೇಶದಂತೆ) ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು ಅತಿಕಾಯನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಏಕೈಕ ಆಯುಧ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಲಕ್ಷ್ಮಣನು ಅತಿಕಾಯನ ಮೇಲೆ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿ ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಸೋಲಿಸುತ್ತಾನೆ.